Jest kilka nazwisk, które powinieneś bezwzględnie znać jako student Architektury. Jednym z najważniejszych jest Le Corbusier określany jako „Architekt jutra”. Dowiedz się, czym zasłynął i jakie są jego najważniejsze projekty. Zapraszam do wpisu!
Życie Le Corbusiera
Le Corbusier to przydomek wielkiego architekta. Właściwie nazywał się Charles-Édouard Jeanneret-Gris. Pochodził z rodziny zegarmistrza i pianistki. W młodości pracował w zakładzie grawerskim stryja. W latach 1900–1904 uczył się grawerowania w szkole artystycznej w La Chaux-de-Fonds. Profesor tej szkoły, Charles L’Eplattenier, nakłonił go do nauki architektury. Le Crbusier znalazł się pod wpływem secesji i angielskiego ruchu Arts and Crafts, a w latach 1906–1907 wraz z René Chapallazem zrealizował swój pierwszy budynek, bogato udekorowaną willę dla grawera Louisa Falleta.
W latach 1908 – 1910 podróżował po Europie, dzięki czemu poznał wiele osobistości, które miały wpływ na jego rozwój jako architekta. Poznał m.in.Waltera Gropiusa, z którym współpracował. Oprócz tego, że pracował jako architekt, to rozwijał się również artystycznie. W 1912 roku zorganizował swoją pierwszą wystawę akwarel w Paryżu. Wtedy też pisał swój pierwszy traktat La construction des villes (Budowa miast).
Pierwszą wojnę światową spędził w rodzimej Szwajcarii, która była neutralna i nie angażowała się w działania wojenne. Później, w wieku 29 lat osiadł na stałe w Paryżu. Tam wykładał i prowadził własną pracownię architektoniczną. Zaprojektował Pavillon de l’Esprit Nouveau (Wystawa Międzynarodowa w 1925 w Paryżu), który zrewolucjonizował architekturę i projektowanie wnętrz. Pawilon ten, a właściwie modelowy jednoprzestrzenny dom jednorodzinny z antresolą i loggią, rozpoczął szerzenie się nowej myśli architektonicznej.
Ważnym momentem było zaprojektowanie przeszklonej kamienicy Immeuble Molitor, w której zamieszkał razem z żoną. To był czas, kiedy o Le Corbusierze stało się głośno. Jego myśl dała początek stylowi modernistycznemu w architekturze.
W 1948 roku Le Corbusier opracował autorski system proporcji – Modulor. Punktem odniesienia był rysunek masywnego człowieka. Wyciągnięta do góry ręka postaci ludzkiej wyznacza podstawową wysokość kondygnacji netto, 226 cm. Większość charakterystycznych wysokości odnoszących się do ciała ludzkiego i przedmiotów użytkowych jest wpisana przez Le Corbusiera w ciąg wymiarów, wyznaczonych w oparciu o wspomniany wzrost, wysokość kondygnacji oraz złoty podział i ciąg Fibonacciego.
W burzliwym roku 1943 [Le Corbusier] szkicował pierwsze wersje Modulora, nagiej postaci z za dużą dłonią, podobnej nieco do kelnera trzymającego talerz. – Anthony Flint, “Architekt jutra”.
Pod koniec wojny Le Corbusier założył Assemblée de Constructeurs pour Rénovation architecturale (ASCORAL), organizację opracowującą plany odbudowy Francji po wojnie.
Najważniejsze idee Le Corbusiera
Postulaty architektury mieszkaniowej:
-
konstrukcja domu na wolno stojących słupach (fr. pilotis), które pozostawiają wolny parter i nadają wizualnej lekkości
-
wolny plan, który rozwiązuje paraliż przegrody strukturalnej
-
swobodna elewacja, która została uwolniona od funkcji nośnej
-
poziome okna wstęgowe, które dają więcej światła niż te w ścianach nośnych
-
ogród na dachu płaskim
Projekty Le Corbusiera – znane i mniej znane
Villa Le Lac – Corseaux, Szwajcaria (1923-1924)
Ten nie za duży dom został zaprojektowany dla rodziców architekta. Le Corbusier miał dokładną wizję tego, jak ten dom ma wyglądać. Dlatego w pierwszej kolejności stworzył dla nich projekt. Następnie dopiero zajął się szukaniem właściwej działki. Perfekcyjne miejsce znalazł w końcu na niewielkim skrawku ziemi w szwajcarskim Corseaux, tuż nad malowniczym Jeziorem Genewskim.
Villa Le Lac to nie tylko pierwszy budynek Le Corbusiera w jego rodzimej Szwajcarii. To także pierwszy dom, w którym “Architekt jutra” zastosował charakterystyczne dla jego dzieł horyzontalne okna. W Villa Le Lac rozłożone są na całą szerokość głównego pomieszczenia. Dzięki temu gwarantują spektakularny widok na piękne jezioro. Otaczający ją krajobraz Doliny Rodanu i pobliskich Alp można podziwiać także z półotwartej sypialni i łazienki.
Willa La Roche-Jeanneret – Paryż, Francja (1923-1925)Commons
Projekt, który został stworzony wraz z kuzynem Pierrem Jeanneretem. Całość obejmuje dwie części. Pierwsza to rezydencja brata Le Corbusiera, Alberta Jeannereta oraz jego rodziny. Druga część zaprojektowana została specjalnie dla przyjaciela architekta – Raoula La Roche. Przyjaciel oprócz rezydencji potrzebował również projekt przestrzeni ekspozycyjnej, zdolnej pomieścić jego kolekcję kubistycznych dzieł.
To właśnie ta druga część willi jest dziś bardziej znana. Duet Le Corbusier-Jeanneret stworzył przestrzeń dopasowaną do potrzeb bogatego kawalera i miłośnika sztuki, jakim był La Roche, z zawodu szwajcarski bankier. We wnętrzach willi La Roche dwie odrębne klatki schodowe prowadzą do dwóch różnych części rezydencji: apartamentów w prawym skrzydle oraz pokoju gościnnego, galerii sztuki i biblioteki w lewym. Przez korytarze willi prowadzi „architektoniczna promenada”, która po kolei odsłania kolejne dzieła w kolekcji i zakrzywioną rampą łączy ze sobą oba skrzydła. Pomysł ten i inspirację Le Corbusier zaczerpnął ze starożytnych Aten.
Biała na zewnątrz. W środku natomiast pokryta w charakterystycznych dla architekta pastelowych odcieniach szarości, błękitu i sjeny. Willa naprawdę robi wrażenie. W 1996 r. została uznana za zabytek. Współcześnie budowla znajduje się pod opieką Fundacji Le Corbusiera, która też stworzyła w tym miejscu muzeum.
Kompleks Kapitolu – Czandigarh, Indie (1952)
Chandigarh to miejsce, które mogło rozsławić polską architekturę na świecie. To niezwykłe indyjskie miasto, zaprojektowane praktycznie od zera, miało być zbudowane według koncepcji Macieja Nowickiego i Alberta Mayera. Nowicki zginął jednak w katastrofie lotniczej. Hinduskie władze przekazały zadanie Le Corbusierowi. Architekt w końcu otrzymał szansę, by zastosować swoje modernistyczne założenia na wielką skalę. Najbardziej charakterystycznym obiektem w Czandigarh jest Kompleks Kapitolu. Nowatorski falujący dach zwraca uwagę i stał się symbolem modernizmu.
Na cały Kompleks składa się: gmachy Sądu Najwyższego, Pałacu Zgromadzeń i Sekretariatu. Masywne, betonowe kolosy zdecydowanie się od siebie różnią. Każdy z nich ma swój własny niepowtarzalny charakter. Wysoki, składający się z ośmiu pięter Sekretariat przypomina ogromny blok. Dalej sąsiadujący z nim Pałac Zgromadzeń przyciąga wzrok nieco bardziej subtelnym falującym dachem, a Sąd Najwyższy stanowi przestronną formę, w której mieszają się różne kolory i geometryczne formy architektoniczne. Le Corbusier zaprojektował budynki w taki sposób, by zdecydowanie wyróżniały się w krajobrazie miasta.
Po latach lokalne władze wprowadziły zmiany, które zniekształciły wizję Le Corbusiera. Starannie zaplanowana paleta kolorów we wnętrzach została zmieniona przez samorząd. Nie ma również zaprojektowanych przez Le Corbusiera mebli. Trafiły do domów aukcyjnych na całym świecie.
Kaplica Notre Dame du Haut – Ronchamp, Francja (1950-1955)
Le Corbusier stworzył również projekt kaplicy we Francji. Budowlę można zaliczyć do modernistycznego dzieła sztuki i przyrównać do rzeźby. Doskonale komponuje się ona z górzystym krajobrazem. Kaplica w Ronchamp to jeden z najważniejszych budynków sakralnych XX wieku i jedno z najbardziej nietypowych i zachwycających dzieł Le Corbusiera.
Mistrz Architektury doskonale stworzył przestrzeń do modlitwy i refleksji. Po raz kolejny stworzył projekt całkowicie poddany potrzebom człowieka. Tym razem potrzebom duchowym. Nie widać tu modernistycznej minimalistycznej estetyki. Białe ściany i dach przypominający skrzydła samolotu lub ptaka, są metaforą same w sobie. W bryle kaplicy znajduje się wiele małych otworów, przez które wpada światło słoneczne. To również piękna metafora duchowego oświecenia.
Te wszystkie detale złączone w całość tworzą iluminacyjną grę i doskonale wprowadzają w medytacyjną atmosferę.
Kaplica w Ronchamp to doskonały przykład architektury ściśle związanej z kontekstem religijnym, ale nie zapominając o modernistycznych przykazaniach dotyczących światła, przestrzeni i wspólnoty. Le Corbusier stworzył doskonały dowód na to, że modernizm może być nie tylko mechaniczny i funkcjonalny, ale także uduchowiony.
Wskazówki Le Corbusiera dla kolejnych pokoleń architektów
Przede wszystkim Le Corbusier przypominał, że architekt projektuje dla człowieka. Punktem wyjścia dla każdego projektu powinny być zawsze potrzeby człowieka. Chociaż dzisiaj te stwierdzenie może wydawać się banalne, to w czasach wielkiego architekta było rewolucjonistyczne.
Wszystko, co tworzy człowiek, powinno służyć człowiekowi, tak by ludzie mogli przechodzić przez drzwi nie obijając sobie głowy, łatwo sięgać umywalki, żeby umyć ręce, i siadać tak, żeby nogi i stopy nie zwisały im z kanapy. Zasady, które miały to zapewnić, nie mogą więc opierać się ani na długości południka, ani na ruchu wahadła; powinny się zaczynać i kończyć na człowieku – Modulorze. – Anthony Flint, “Architekt jutra”, s. 156.
Ale czy współcześni architekci zawsze kierują się pragmatyzmem i potrzebami człowieka? Niestety czasem moda lub stawianie estetyki nad ergonomią ma miejsce. Z tego względu nawoływanie Le Corbusiera jest aktualne również współcześnie.
Podobno Le Corbusier tak bardzo cenił ergonomię i przedkładał ją nad walory estetyczne, że wzbudzał niedowierzanie najbliższych sobie osób. Żona mistrza miała powiedzieć tak, kiedy przeprowadzała się do domu zaprojektowanego przez Le Corbusiera:
Kiedy Yvonne [żona Le Corbusiera – przyp. A.P.] po raz pierwszy zobaczyła mieszkanie przy rue Nungesser-et-Coli, jeszcze przed przeprowadzką, skarżyła się przyjacielowi, węgierskiemu fotografowi Brassaïowi: “Nawet nie możesz sobie wyobrazić, jak to wygląda! Jak szpital, jak prosektorium. Nigdy do tego nie przywyknę”. Anthony Flint, “Architekt jutra”, s. 94
Projekty Le Corbusiera może i były surowe, ale na pewno nadały nowy bieg historii Architektury, która dzięki niemu nieodwracalnie weszła na ścieżkę modernizmu.
Powtórka – Le Corbusier w pigułce
Le Corbusier był ojcem modernistycznej architektury. Le Corbusier – to jest jedynie pseudonim, jaki sam sobie nadał. Tak naprawdę architekt nazywał się Charles-Édouard Jeanneret-Gris. Urodził się w Szwajcarii, ale to Francja była głównym miejscem jego działalności. Stworzył własną metaforyczną jednostkę proporcji – Modulatora. Czyli masywnego wysokiego człowieka o specyficznych proporcjach.
Głównym założeniem jego projektów było spełnianie potrzeb człowieka. Jeśli więc projektował mieszkania, dbał o ich pragmatyczny układ. W fabrykach dbał o ergonomię pracy a w przestrzeni sakralnej o metaforyczny duchowy klimat.
Spełnianie potrzeb człowieka stało się dla Le Corbusiera tak ważne, że było ważniejsze nawet od względów estetycznych. Liczyła się prostota i funkcjonalność.
Choć trzeba przyznać, że wszystkie projekty Mistrza mają swój niepowtarzalny modernistyczny styl, który również jest piękny. Widać jednak wyraźny odwrót od tradycyjnego rozumienia piękna i zdobień w architekturze.
W swojej karierze, Le Corbusier współpracował z francuskim rządem w czasie i po II wojnie światowej. Robił to, ponieważ chciał mieć wpływ na powojenną odbudowę francuskich miast.
Spotykał się również z Walterem Gropiusem. Ich wspólne spotkania na pewno miały ogromny wpływ na twórczość Le Corbusiera. Wspólne ich działania sprawiły, że stali się pionierami stylu modernistycznym na świecie. Po raz pierwszy w historii świata styl ten tak szybko i tak bardzo się ujednolicił na całym globie, że zaczęto mówić o stylu międzynarodowym.
Kolejne pokolenia architektów sięgają do dorobku Le Corbusiera, a jego zasady i idee są aktualne również dzisiaj.
A ty, czy znałeś Le Corbusiera? A może widziałeś na żywo jedną z jego budowli? Podobają ci się one? A może uważasz, że są zbyt surowe?
Ile osób, tyle opinii. Ale nawet ci, którzy nie podzielają zachwytu nad projektami Le Corbusiera, muszą przyznać, że jego myśl była przełomowa i otwierająca nowe możliwości w Architekturze.
