Komu zawdzięczamy piękno dzisiejszych miast? Architektom! To dzięki nim żyjemy w takiej, a nie innej rzeczywistości. XX wiek obdarzył nas wielkimi gwiazdami architektury. Dosłownie geniuszami w swoim fachu. W poprzednim wieku mogliśmy obserwować imponujące przedsięwzięcia architektoniczne. Były nimi odbudowa miast na wielką skalę, wykorzystanie nowych materiałów budowlanych i powstanie nowych rodzajów budynków. Mimo, że pracował przy tym cały szereg znamienitych architektów, tylko niektórzy z nich zapisali się na kartach historii.

Przedstawiamy listę 20 znanych architektów, których warto znać nawet, jeśli nie wybieramy się na studia architektoniczne!

Jeżeli jednak przygotowujesz się na egzamin wstępny na architekturę, warto znać nie tylko te nazwiska, ale również ich dzieła. Przygotowując się do egzaminów wstępnych i idąc na test z predyspozycji do zawodu, warto mieć w swoim szkicowniku choć po jednej stronie studium budowli tych architektów.

Przyznajemy również szczerze, że jest to subiektywna lista nazwisk. Kanon budowniczych jest o wiele dłuższy. Te 20 osób jest takim must have, który trzeba znać.

Le Corbusier – Charles-Édouard Jeanneret-Gris

Le Corbusier było pseudonimem. Był francuskim architektem szwajcarskiego pochodzenia żyjącym w latach 1887-1965. Urbanista, malarz, rzeźbiarz. Był czołowym przedstawicielem modernistycznego stylu międzynarodowego. Swój pierwszy budynek zaprojektował w wieku 18 lat. Jest autorem Modulora – koncepcji proporcji stosowanej w architekturze. Uważał, że na płaskich dachach budynków powinny znajdować się ogrody. Miało to zrekompensować ziemi tereny zajęte przez fundamenty budynku.

Frank Lloyd Wright

Żył w latach 1867-1959. W swych pracach natchnienie czerpał z natury, a do swoich prac wykorzystywał przede wszystkim naturalne materiały budowlane. Projekty stworzone przez Franka były inspiracją dla innych do rozwoju stylu międzynarodowego. Sam jednak nigdy się z nim nie utożsamiał i nie podzielał entuzjazmu funkcjonalistyczną sztuką architektoniczną. Z pewnością można nazwać go prekursorem architektury organicznej, czyli takiej, która tworzy jedność z naturą. Prostota bryły, duża funkcjonalność, a nawet formy monumentalne.

Jest autorem Muzeum Sztuki Nowoczesnej Guggehheima w Nowym Jorku. Jednak jego najsłynniejszym dziełem jest “Dom nad wodospadem”. W ciągu swojego życia zaprojektował 1100 obiektów.

Polecamy film o architekcie, jakim był Frank Lloyd Wright. Film jest trochę długi, ale warto! Dzięki niemu łatwiej będzie przyswoić dużą dawkę historii architektury. Tytuł filmu pewnie nikogo nie zdziwi i brzmi: “Frank Lloyd Wright”.

Walter Groupius

Walter Groupius był niemieckim architektem, żyjącym w latach 1883-1969. Był jednym z czterech założycieli szkoły Bauhaus. Jego nazwisko wymienia się wraz z Le Corbusierem, jako twórców architektury nowoczesnej.

Dzięki Walterowi tak chętnie używamy szkła na dużą skalę. Właśnie on spopularyzował jego użycie. W Polsce w okolicach Drawska Pomorskiego stoi kilka budynków jego autorstwa. W tym Spichlerz w Jankowie.

Jego uczniami byli Philip Johnson i Ming Pei.

Więcej o Walterze możemy przeczytać w książce “Pełnia architektury”. Polecamy również film pt.: “Bauhaus The Face the 20th Century.”

Ludwig Mies Van De Rohe

Mies żył w latach 1886 1969. Znany ze swoich aforyzmów:

• “mniej znaczy więcej”

• “Bóg jest ukryty w szczegółach”

Zawarł w nich swoje najważniejsze poglądy odnośnie architektury. Stał się “duchowym ojcem” architektury brutalizmu i minimalizmu. W swojej twórczości dążył do stworzenia jak najbardziej neutralnej przestrzeni za pomocą architektury. Opierał się przy tym na uczciwości wobec materiału i strukturalnej jedności. Proponował, by urbanistyka opierała się na swobodnej kompozycji, która jest jednak skupiona na rygorystycznym rastrze i klasycznie wyważonych proporcjach.

Jego prace widoczne są przede wszystkim w Chicago. Stały się one pierwowzorami dzisiejszych drapaczy chmur. Wśród nich warto zwrócić uwagę na budynki mieszkalne przy Lake Shore Drive 860-880. Są to pierwsze budynki zrealizowane w technice przeszklonego stalowego szkieletu. Zresztą na pierwszy rzut oka widać, że był orędownikiem architektury ze szkła i stali. Inne jego projekty to np Barcelona Pavilion lub Dominion Center w Toronto.

Podrzucamy link do przetłumaczonego wywiadu z Miesem tutaj.

Jean Nouvel

Jest to francuski architekt, urodzony w 1945 roku. Jest laureatem Nagrody Pritzkera w 2008 roku. Jego projekty charakteryzuje dbałość o kolor i iluminację wnętrza. Dba zarówno o fakturę, jak i rysunek fasady. Budynki przez niego zaprojektowane są przy tym dość prostymi bryłami. Dekoracyjność wyróżnia go wśród innych architektów. Jeden z jego bardziej znanych budowli to obłokształtny wieżowiec Torre Agbar w Barcelonie. Jednym z głośniejszych projektów Nouvela był projekt Institute du Monde Arabe w Paryżu.

Ciekawostką z życia Jeana Nouvela niech będzie fakt, że nie zdał egzaminu na architekturę. Wygrał jednak konkurs, co pozwoliło mu studiować ten kierunek bez podchodzenia do egzaminów wstępnych.

Daniel Libeskind

Jest z pochodzenia Polakiem. Urodził się w Łodzi w 1946 roku. Jest uważany za amerykańskiego architekta współczesnego pochodzenia żydowsko-polskiego. Przedstawicielem modernizmu, neomodernizmu i postmodernizmu. Jest teoretykiem architektury i scenografii.

Zaprojektował na przykład Muzeum Żydowskie w Berlinie, Imperial War Museum North w Manchesterze oraz Muzeum Felixa Nussbauma w Niemczech.

Stworzył projekt zagospodarowania Ground Zero po World Trade Center w Nowym Jorku. W tym projekt początkowy Wieży Wolności. Finalnie stworzono ją według autorstwa Davida Childsa.

Jego architektura zalicza się do dekonstruktywizmu. W Polsce, na ul. Złotej 44 w Warszawie jest wieżowiec zaprojektowany przez Daniela.

Norman Foster

Urodzony w 1935 roku w Manchesterze, jest brytyjskim architektem. Projektować zaczął pod wpływem prac Le Corbusiera i Franka Loyda Wrighta. Jego zasługom nie ma końca. Niemal połowa najbardziej zdumiewających wieżowców na całym świecie stworzono według jego projektów. Jest autorem drugiego pod względem wielkości budynku na ziemi. Jego powierzchnia to 1,3 mln m2! Mowa tu oczywiście o Terminalu 3 w Pekinie. Ponadto zaprojektował ratusz w Londynie i na podstawie jego planów przebudowano gmach Muzeum Brytyjskiego w Londynie. Z bardziej znanych obiektów, jest również twórcą Millennium Bridge w Londynie, czy nowy stadion Wembley. Foster & Partners zdobyli ponad 300 różnych nagród i wyróżnień. wygrali 60 międzynarodowych i krajowych konkursów. Między innymi nagrody Pritzkera oraz Miesa van der Rohe. Twierdzi, że forma budynku wynika z jego funkcji.

Film o jego życiu i twórczości, który z całym sercem polecamy: “How much does you building weight Mr. Foster?”.

Buckminster Fuller

Żyjący w latach 1895 – 1983 amerykański architekt. Był przedstawicielem konstruktywizmu i pionierem architektury hi-tech. Jego najsłynniejszy budynek to konstrukcja “kopuły geodezyjnej”. Stworzył jedną z nowatorskich kopuł Fullera. Była to kopuła Oko muchy (org. Fly’s Eye Dome) wybudowana w 1965 roku.

Był twórcą koncepcji Dymaxion. Swoją nazwę zyskała ona poprzez połączenie angielskich słów: dynamic, maximum, tension. Chciał zamknąć Manhattan pod wielką kopułą.

Nakręcono o nim film pt.: “The WOrld of Buckminster Fuller”.

Charles & Ray Eames

Są to autorzy pierwszej na świecie meblościanki. Stworzyli oni design na nowo. Charles i jego żona Ray otrzymali Royal Gold Medal. Ich dzieła możemy dziś oglądać na ekspozycjach rzemiosła artystycznego, które znajduje się w Wadsworth Atheneum. Oprócz architektury, tworzyli także wystawy i performance. Zajmowali się też wzornictwem. Najważniejszym elementem w ich projektach była funkcjonalność. To do niej przykładali największą uwagę. Ona również cechowała ich produkty. Najsłynniejszymi projektami ich autorstwa są krzesła: “Plywood”, “Plastic”, “Armchair”. “Organic Chair” oraz Plastic Side Chair”. Zwykli mówić, że detale są ważne. To z nich składa się projekt. Najbardziej znanym cytatem ich autorstwa jest jednak: “Ofiarować najwięcej najlepszych rzeczy jak największej liczbie osób za jak najmniejsze pieniądze”.

Jeżeli będziemy szukać filmu o ich życiu i twórczości, to naszej uwadze nie może umknąć film pt.: “Charles and Ray Eames”.

Ieoh Ming Pei

Żył w latach 1917-2019. Był jednym z ostatnich architektów, którzy zaczynali projektować w epoce modernizmu. Styl jego architektury możemy określić jako modernistyczny lub postmodernistyczny. W 1983 roku I.M.Pei zdobył nagrodę Pritzkera. Jego najbardziej znanym dziełem jest projekt konstrukcji Piramidy w Luwrze. Fachu uczył się pod okiem Waltera Gropiusa. Gdzie jeszcze widzimy jego działania? Zaprojektował siedzibę Banku Chińskiego w Hongkongu, a także Rock and Roll Hall of Fame w Cleveland.

Szukając filmów o Pei, z pewnością trafimy na “First Person Singular: I.M. Pei”.

Louis Sullivan

Architekt żyjący w latach 1856-1924. Urodził się w Bostonie. Jego najważniejsza maksyma brzmiała “Forma podąża za funkcją”. Rozumiał przez to, że architektura to swoisty produkt przemyśleń na temat jej celowości i funkcji. Ważne dla niego było to, by forma dekoracji nie przesłaniała nigdy funkcji danego obiektu. Zasada, jaką się kierował, to harmonijne zastosowanie nowoczesnych technologii budowlanych. Na przykład używał konstrukcji szkieletowo-betonowych. Jest on nazywany ojcem wieżowców. Jego najsłynniejsze projekty to Auditorium w Chicago i projekt domu Jamesa Charnleya, który współtworzył z mało znanym wtedy Frankiem Lloyd Wright.

Philip Johnson

Philip Johnson to architekt żyjący w latach 1906-2005. Swój pierwszy budynek zaprojektował dopiero w wieku 36 lat. Wcześniej przez lata był dyrektorem muzeum. Philip zaprojektował chyba najbardziej symboliczny budynek modernizmu szklany dom – Glass House w New Canaan w USA. Była to własna rezydencja Johnsona.

W swoich projektach często umieszczał charakterystyczne dla siebie łuki oraz symetryczną i statyczną kompozycję. Philip Johnson był laureatem pierwszej nagrody Pritzkera.

Jeżeli szukamy filmu opowiadającej o tym architekcie, koniecznie musimy obejrzeć “Philip Johnson: Diary of an Eccentric Architect.

Renzo Piano

Urodzony w 1937 roku włoski architekt tworzący w stylu High-tech. W jego pracach najbardziej istotny jest więc obiekt sam w sobie. Nie obiekt jako funkcjonalne zagospodarowanie wyznaczonej przestrzeni. Jest on autorem najwyższego wieżowca w Europie – The Shard w Londynie. Aktualnie wieżowiec ten znajduje się na 5 miejscu najwyższych budynków w Europie. Wraz z Richardem Rogersem zaprojektował paryskie Centrum Pompidou. Jest to najbardziej znany budynek stworzony w stylu hi-tech. Piano praktykował u Louis Kahn. Został laureatem Nagrody Pritzkera.

Richard Meier

Urodził się w 1934 roku w Newark w stanie New Jersey. Ten współczesny architekt jest przedstawicielem białej architektury. Ma ona cechy postmodernistyczne i neomodernistyczne. W 1984 roku został laureatem Nagrody Pritzkera. Jego najsłynniejszymi projektami są koncepcja domów Smith House, Hoffman House i Saitzman House. Tworzył głównie rezydencje poza miastem dla prywatnych i bogatych inwestorów. jego budynki mają geometryczne i proste kształty. Od razu widać, że nawiązują do architektury lat 20. i 30. ubiegłego wieku. Meier zyskał zainteresowanie mediów w 1980 roku. Zaraz po tym, gdy zostało ukończone Muzeum Sztuki w Atlancie.

Santiago Calatrava

Ten urodzony w 1951 roku hiszpański poeta szkła i stali ma swój wyjątkowy styl. Charakterystyczne dla realizacji jego projektów są żebrowe konstrukcje. Swój pierwszy wieżowiec zaprojektował w oparciu na linii wygięcia ludzkiego kręgosłupa. Budynek stanął w Malmö. Jest autorem projektu pięknego i kontrowersyjnego World Trade Center Transport Hub. Kosztował on prawie 4 miliony dolarów, a budowa trwała 10 lat. Zaprojektował również budynki dworców kolejowych w Berlinie, w okolicach Londynu i w Lizbonie. Stworzył kompleks biurowy w Toronto i terminal w Bilbao.

Zaha Hadid

Pierwsza, samodzielnie występująca kobieta w naszym zestawieniu! Urodzona w 1950 roku w Bagdadzie, zmarła w 2016 w Miami. Znana jako brytyjska architekt pochodząca z Iraku. Jej prace określa się jako dekonstruktywistyczne. Stawia się ją obok innych dekonstruktywistów takich jak Frank Ghery. W 2004 roku, jako pierwsza kobieta, zdobyła Nagrodę Pritzkera. Rok wcześniej zdobyła Nagrodę Miesa van der Rohe. Była również podwójną zdobywczynią nagrody Stirlinga w latach 2010 i 2011. Podobno nigdy nie używała komputera.

W swoich pracach wykorzystywała beton i szkło. Jej najsłynniejszym projektem jest MAXXI Muzeum Sztuki XXI Wieku mieszczące się w Rzymie, oraz Muzeum Sztuki Współczesnej w Cincinnati. Zaprojektowała również Budynek Centralny BMW w Lipsku.

W Polsce zaprojektowała dla Tomasza Gudzowatego dom zakopiański. Jest również projektantką biurka dla Jana Kulczyka.

SOM

Skidmore, Owings, Merill

SOM jest jednym z największych biur architektonicznych na świecie. Założone w 1936 roku przez Louisa Skidmore’a, Nathaniela Owingsa i Jahna Merrill’a, który dołączył trzy lata później. Początkowo projekty wychodzące z SOM pochylały się i wzorowały na realizacjach Miesa van der Rohe. Z czasem jednak zwróciły się w stronę postmodernizmu. Dziś specjalizują się w realizacjach biurowców wysokiej klasy. Uwielbiają tworzyć drapacze chmur! Jaką załogą może pochwalić się SOM? Najbardziej znanymi projektantami na pokładzie są:

• Myron Goldsmith,

• Gordon Bunshaft,

• Fazlur Khan,

• Bruce Graham,

• Walter Netsch.

Stworzyli oni między innymi najwyższy budynek świata Burh Khalifa, Sears Tower, Lever House, oraz 7 World Trade Center. Firma podaje, że liczba zrealizowanych przez nich projektów przekroczyła już 10 000.

Alvar Aalto

Był fińskim, modernistycznym architektem, żyjącym w latach 1898 – 1976. Do jego prac zaliczają się wyroby szklane, architektura oraz meble. Zaprojektował między innymi gmach kongresowy Finlandia Talo w Helsinkach. Spod jego ołówka wyszedł także zespół szkół uniwersytetu technologii w Helsinkach. Jego prace porównywane są do Le Corbusier’a. Tak jak on pracował w duchu modernizmu. Opracował metodę gięcia sklejki. W ten sposób stworzył znak rozpoznawczy swoich projektów meblowych. Do dziś sprzedano około 8 milionów sztuk NO.GO. Jest to stołek zaprojektowany dla biblioteki w Viipuri.

Rem Koolhass

Urodzony w 1944 roku w Rotterdamie holenderski architekt. W 1975 roku założył własne biuro projektowe OMA – Office for Metropolitan Architecture. Jest jednym z najbardziej wpływaowych urbanistów, architektów na całym świecie. Zaliczany jest do przedstawicieli dekonstruktywizmu. W 2000 roku został laureatem Nagrody Pritzkera, a pięć lat później Nagrody Miesa van der Rohe.

Jego najbardziej znane prace to wieżowiec, w którym swoją siedzibę ma chińska telewizja CCTV w Pekinie, sala koncertowa Casa da Musica w Porto, czy Biblioteka w Seattle. Stworzył również wnętrze sklepu Prady w Nowym Jorku.

Jeśli zastanawiamy się, jak architekta widziała sprzątaczka domu, który zaprojektował, warto obejrzeć film “Koolhaas Houselife”.

Oscar Niemeyer

Urodzony w 1907 roku brazylijski architekt, zanim zmarł w 2012, zdążył zaprojektować około 200 budynków i budowli. Był to przedstawiciel światowej architektury modernistycznej. Zwykł mówić: “Teraz konstrukcja żelbetonowa daje skrzydła naszej wyobraźni”. Wraz z Le Corbusier’em byli pionierami w wykorzystaniu betonu w czasach modernizmu. Dwa jego projekty: Gmach Sądu Najwyższego i Plac Trzech Władz zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Innymi znanymi budynkami jego projektów są: Katedra w Brasilii, Biblioteka Miejska w Duque de Caxias i Museu de Arte.

Frank Gehry

Urodzony w 1929 roku amerykański architekt, pochodził z kanadyjskiej rodziny polsko-żydowskiej. Projektował formy przemysłowe. Jest uważany za jednego z głównych przedstawicieli dekonstruktywizmu. W 1989 roku został laureatem Nagrody Pritzkera. Jego prace, dzięki charakterystycznym powyginanym kształtom, przybierają formę kolażu. Jego architektura skupia się na efekcie zewnętrznym. Świadomie wywołuje on szok u odbiorców przez kontrast jego prac z tradycyjną przestrzenią. Najbardziej znanymi miejscami zaprojektowanymi przez Gehry’ego są: Tańczący dom w Pradze, Muzeum Guggenheima w Bilbao i wieżowiec Gehry Towej w Hanowerze.

To, jak Frank tworzy i jakie ma podejście do swoich projektów możemy zobaczyć w filmie “Sketches of Frank Gehry by Sydney Pollack.

Filmy o architektach, czy warto je zobaczyć?

Nie tylko warto wiedzieć co nieco o najważniejszych architektach. Dla przyjemności możemy także obejrzeć dokumenty o znanych architektach i projektantach.

Czytanie o architektach jest dobre. Nie zawsze jednak mamy chęć na (czasem!) nudną lekturę, a są dni, gdy po prostu mamy ochotę obejrzeć film. Nie musimy sobie zarzucać, że marnujemy czas, jeśli to film o architektach!

Z pewnością warto obejrzeć choć kilka filmów, które wpadną nam w oko. Jeśli już nie chcemy sobie zarzucać, że marnujemy ten czas, to po prostu w czasie oglądania zatrzymajmy film, wyjmijmy szkicownik i… wybierzmy, czy skupiamy się na analizie stylu danego architekta, czy raczej na kompozycji obrazu i szkicujesz go przez max 10 minut.

Wiedza o najbardziej znanych i zasłużonych architektach to nie wbicie sobie do głowy kiedy się urodzili, czy jakie nagrody zdobyli. To poznanie ich stylu, rozłożenie go na czynniki pierwsze i wykorzystanie w najodpowiedniejszym momencie. Będziemy mogli na egzaminie wstępnym na architekturę powiedzieć, że dany fragment naszego budynku inspirowany był kimś znanym w świecie architektów. Z pewnością w ten sposób zaplusujemy.